Την προηγούμενη Πέμπτη, λίγες ώρες πριν ταξιδέψει στο Κίεβο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συμμετείχε σε μία κοινή συνέντευξη τύπου με τον επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), Φατίχ Μπιρόλ. Εκεί, η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε μία σειρά μέτρων για την ενεργειακή υποστήριξη της Ουκρανίας, μεταξύ αυτών και την παροχή χρηματοδότησης ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για την επισκευή ζημιών στις ενεργειακές υποδομές και την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ. Η χρηματοδότηση προέρχεται από τα “παγωμένα” ρωσικά κεφάλαια που έχει κατασχέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παρά τη δέσμευση της φον ντερ Λάιεν για ενεργειακή στήριξη της Ουκρανίας, ο Μπιρόλ πήγε ένα βήμα παρακάτω, ζητώντας όχι μόνο περισσότερη βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και μεγαλύτερη αλληλεγγύη από τους ευρωπαίους πολίτες. Χαρακτηριστικά, μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο επικεφαλής του ΙΕΑ δήλωσε πως οι Ευρωπαίοι μπορούν να μειώσουν τη δική τους κατανάλωση— και επομένως τη ζήτηση σε εθνικό επίπεδο— ώστε μεγαλύτερα ηλεκτρικά φορτία να κατευθυνθούν προς την Ουκρανία.
Η δήλωση αυτή έρχεται σε μία ανησυχητική συγκυρία: Οι ακροδεξιές ή υπερσυντηρητικές δυνάμεις που προελαύνουν στις ευρωπαϊκές εκλογές τα τελευταία χρόνια προτάσσουν το τέλος της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Ουκρανία. Στη Γερμανία, η οποία καλώς ή κακώς θεωρείται ο άτυπος ηγέτης της ΕΕ, η άνοδος των AfD και BSW στέλνει ένα σαφές μήνυμα σχετικά με τις διαθέσεις των ψηφοφόρων. Τα κόμματα αυτά ζητούν το τέλος του πολέμου και την επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, σε βαθμό που θεωρούνται ως το “μακρύ χέρι” του Κρεμλίνου στη γερμανική πολιτική σκηνή. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο λόγω των οικονομικών εξελίξεων στη Γερμανία, όπου ο κλάδος της μεταποίησης συρρικνώνεται και αρκετές επιχειρήσεις σχεδιάζουν να αλλάξουν έδρα, με όλους τους αναλυτές να δείχνουν το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος ως υπεύθυνο.
Η ενεργειακή ζήτηση στην ΕΕ την περίοδο 2020-2023. Πηγή: Electricity Maps
Πέραν της Γερμανίας, η ενεργειακή ζήτηση στην ΕΕ γενικά έχει ήδη μειωθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κυρίως εξαιτίας των υψηλών τιμών που προκλήθηκαν από τη διακοπή των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Με άλλα λόγια, θέλοντας και μη, οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν ήδη μειώσει την ενεργειακή κατανάλωσή τους εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Πιο πρόσφατα, οι εθνικές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, άρχισαν να μιλούν για το πώς η απορρόφηση ενέργειας από την Ουκρανία οδηγεί στην αύξηση των τιμών ρεύματος στις γειτονικές ευρωπαϊκές αγορές. Εκ πρώτης όψεως, το επιχείρημα αυτό επαληθεύεται όταν συγκρίνονται οι τιμές χονδρικής στα διαφορετικά κράτη.
Οι τιμές ηλεκτρισμού στην Ευρώπη. Πηγή: ΡΑΑΕΥ
Η Ουκρανία πράγματι βιώνει μία δραματική ενεργειακή κρίση, καθώς η Ρωσία πλήττει επί τούτου τις ενεργειακές της υποδομές. Μάλιστα, αρκετοί ειδικοί έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από αυτή την τακτική της Ρωσίας, μεταξύ αυτών και ένα πυρηνικό ατύχημα. Μία πρόσφατη έκθεση του ΙΕΑ προβλέπει πως το ενεργειακό έλλειμμα της Ουκρανίας μπορεί να φτάσει τα 6 GW μέσα στους επόμενους μήνες, προκαλώντας συνεχή μπλακ-άουτ σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, η εκ νέου πίεση προς τους Ευρωπαίους πολίτες μπορεί να έχει μόνο τα αντίθετα αποτελέσματα. Με τις επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ να αποτελούν ένα ανεπίσημο τελεσίγραφο για το Κίεβο, το τελευταίο που χρειάζεται η Ουκρανία είναι μία Ευρώπη όπου η κοινή γνώμη θα εναντιώνεται μαζικά στο όποιο σχέδιο στήριξής της.